Oglądając projekty archiwalne badacze często mierzą się z pytaniem: czy to na pewno ten budynek, który miał być w tej teczce?
Musimy pamiętać, że z architekturą w zamożnych ośrodkach, a do takich zaliczył się Bytom, było jak z modą. Kiedy na Zachodzie jednopiętrowe domy zmieniały się w kilku piętrowe kamienice, w Bytomiu też ten wzór powielano. Stąd tez musimy sobie wyobrazić, że do poł. XIX w. przestrzeń zajmowana przez te wszystkie okazałe kamienice zajęta była przez małe, ciasne budyneczki. Potem je wyburzano i wznoszono kamienice – najpierw w stylu prostego historyzmu, potem zamożniejsi wchodzili w bardziej okazały historyzm lub eklektyzm, inni przebudowywali się na secesję, a wielu innych w latach 20. i 30 XX w. rezygnowała ze wszystkich tych dekoracji elewacyjnych na korzyść prostoty modernizmu. Z kolei po II wojnie światowej, kiedy miastem wstrząsały górnicze podziemia, wiele dekoracji same odpadło lub też było skuwane. Nie zapominajmy także o wywożeniu elementów zdobniczych do Warszawy. W ten sposób wielu budynków nie przypomina samych siebie, kiedy oglądamy archiwalia.
Pozostaje też pytanie: czy projekt został wykonany w pełni? W prezentowanym przypadku można mieć wątpliwości np. w zakresie bramy, zdobionego pionu nad bramą i balkonów.
Dodam, że Peter Bonczkowitz, który był właścicielem tej kamienicy, posiadał także sąsiednią – narożną.
Projektantem budynku przy ul. Piłsudskiego 80 był Karl Mainka. Pierwsza przebudowa budynku polegała na dobudowie toalet – projekt wykonał inż. August Miersch (1903 r.), druga przebudowa to dobudowa komina i zmianie układu otworów w oficynie – projekt wykonał mistrz murarski Johann Hytrek (1905 r.), trzecia przebudowa polegała na dalszym poprowadzenia instalacji wodnych – projekt wykonał Josef Kozlik (1906 r.). Wniosek? W aktach nie ma rozwiązania zagadki. Może posiadacie fotografie archiwalne tego budynku?
Gdybyście mieszkali tu przed II wojną światową moglibyście tu kupić u Bronislawy Kottlorz masło i jajka albo naprawić buty u Richard Kloſe.
Oprac. Helena Jadwiszczok-Molencka
Komentarze