Rozrost miasta, rozebranie murów, planowanie przebudowy kościołów św. Trójcy oraz Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny, a przede wszystkich wzrost liczby mieszkańców, sprawiły, że koniecznym było znalezieniem nowych działek na nekropolie. W 1866 r. staraniem ks. Szafranka, rajcy Zabrzetzkiego i mistrza murarskiego Klehra, którzy w tamtym czasie tworzyli Radę Parafialną kościoła Mariackiego, została wybrana działka pomiędzy obecnymi ulicami Piekarską i Kraszewskiego, pod którą wspomniani zaczęli wykupywać działki zarówno od właścicieli prywatnych, jak też i od spółek.
Niekiedy potrzebne były wymiany, o których musiał rozstrzygać sąd. Ostatecznie nie udało założyć się jednego cmentarza, ale dwa przy tej samej ulicy (pod numerami adresowymi 71 oraz 75), przy czym starania w sprawie powstania drugiego poczynił już ks. Bonczyk. Były to: Mater Dolorosa I otwarty w 1868 r. oraz mniejszy, założony na rzucie kwadratu Mater Dolorosa II z 1886 r.
Mater Dolorosa I początkowo był nieogrodzony, Rejencja Opolska wysłała nawet w tej sprawie dwa pisma ponaglające. Wówczas okazało się, że plany ogrodzenia wykonał już w 1865 r. Paul Jackisch, jednak nie zdawano sobie wówczas sprawy, że przez jedną z planowanych działek będzie przebiegać kolej Prawoodrzańska.
W 1880 r. Julianna Garus z domu Skora dała pieniądze na ufundowanie kaplicy cmentarnej. Pozwolenia na tę budowę udzielił sam cesarz Wilhelm, a projekt wykonał wiedeński architekt Hugo Heer (syn bytomskiego inspektora sanitarnego), wykonawcami byli Klehr i Kowollik, a nadzór sprawował Jackisch. Powstał ceglany, neogotycki obiekt z wysoką wieżą, absydami i systemem przypor oddany do użytku w 1882 r. W 1869 r. Jackisch zaprojektował neogotycki dom grabarza, ktory według jego specyfikacji wykonali mistrzowie murarscy Kowollik i Klehr. W 1890 r. Theodor Ehl stworzył projekt domku ogrodnika wykonany przez Klehra. Od strony ulicy w 1904 r. wzniesiono jeszcze dom dla zarządcy cmentarza. Z kolei w 1887 r. zlecono wykonanie nowego krzyża cmentarnego, którego projekt dostarczył Rosenthal, a wykonawstwo powierzono Marcusowi Hoffmannowi. W 1888 r. Paul Jackisch zaprojektował bramę cmentarną, a rok później wykonał ją Klehr.
W 1906 r. zwrócono się natomiast do Ehla o projekt zakrystii. W 1901 r. na cmentarzu ustawiono jeszcze rzeźbę kamienną przedstawiającą Pietę. Warto zwrócić uwagę na znane osobistości pochowane na cmentarzu Mater Dolorosa.
Są to m.in.: malarz Jan Berger, kupiec Anton von Bielowski, nadburmistrz Georg Brüning, pisarz ludowy Jozef Gallus, kupiec Ignatz Habuba, architekt Hugo Heer, architekt Paul Jackisch, działacz polityczny Antoni Jozefczak, mistrz murarski Albert Klehr, mistrz murarski Johann Kowollik, działacz społeczny Jozef Kwietniewski, pisarz ludowy Jan Ligoń, ksiądz Josef Niestroj, właściciel kawiarni Ernst Odersky, właściciel wytworni wódek Vinzent Pissarek, właścicielka „Katolika” Ludwika Radziejewska, gospodarz rozbarski Aleksander Spyra, nadburmistrz Alfred Stephan, ks. Jozef Szafranek, działacz społeczny Stanisław Witczak.
Cmentarz Mater Dolorosa zapełniał się jednak szybciej niż przypuszczano, stąd od 1894 r. parafia św. Trójcy, która otrzymała w zarząd nekropolie przy ul. Piekarskiej, rozpoczęła nabywanie działek od osób prywatnych, do których należał teren pomiędzy ulicami Kraszewskiego i Woźniaka.
Liczono, że po zlikwidowaniu kolei Prawoodrzańskiej nowy cmentarz zostanie połączony z Mater Dolorosa, co nigdy nie doszło do skutku. Ponadto teren został pomniejszony, kiedy na początku XX w. sprzedano gminie działki pod budowę szkoły, willi nadburmistrza Bruninga (jego żona wydzierżawiła część cmentarza pod działalność rolniczą, jednak kiedy teren się zapełniał w szybkim tempie, umowę tę wypowiedziano), a potem poszerzenia ul. Kraszewskiego. W 1922 r. planowano go jeszcze poszerzyć, ale nie wyraziła na to zgody Rejencji Opolska z obawy, ze zahamuje to rozbudowę miasta.
Oprac. Helena Jadwiszczok-Molencka
Źródło: fotopolska.eu
Komentarze