Bardzo znanym architektem, który pod koniec XIX w. związał się z Bytomiem był Albert Bohm żyjący w latach 1853-1933.
Pochodził z Berlina, gdzie mieszkał przy ul. Jagerstrasse 27 (informacja ta zawiera się na jego pieczątce firmowej). Znany był za swoje projekty willi, kamienic i domów towarowych, choć z pewnością jednymi z jego najpiękniejszych realizacji są brama oraz kaplica śś. Konstantyna i Heleny na cmentarzu prawosławnym w Berlinie-Teglu, co niewątpliwie świadczy o wielokulturowości obecnej w architekturze, gdyż umiejętnie korzystał z wzorców opracowanych dla rożnych wyznań i zleceniodawców, sam prezentując z kolei własny styl.
W Berlinie zrealizował jeszcze budynki przy Jagerstrasse 28 oraz Oberwallstrasse 6/7, a także nagrobek rodzinny na cmentarzu Alter Dorotheenstadtischer Friedhof. Z kolei w Zwickau zaprojektował budynki przy: Hauptmarkt 4, 9/10, Bahnhofstrasse 4, Stiftstrasse 1, dr. Friedrichs-Ring (częściowo zachowana willa), a Poczdamie obiekt przy Brandenburgerstrasse 62. Bohm tworzył często obiekty w stylu neorenesansu o symetrycznych fasadach z zaznaczoną osią główną. W przypadku Hauptmarkt 4 w Zwickau w części dachowej zaprojektował trzy lukarny, z czego środkowa obejmuje dwie osie centralne, jest wyższa i bogato zdobiona. Nad oknami architekt stosuje często tympanony, łączy tynk z beżową cegłą klinkierową.
Z kolei budynek przy Hauptmarkt 9/10 obrazuje wysoki kunszt posługiwania się elementami neobarokowymi. W tym narożnym budynku bardzo plastycznie modeluje on fasadę z licznymi płaskorzeźbami nad otworami okiennymi, ktora poprzez zastosowane wykusze, ryzality i gzymsy wydaje się bardzo dynamiczna. Jej monumentalizm podkreśla wysoka narożna wieża.
W Bytomiu zrealizował historyzujące lub eklektyczne kamienice (np. połączenie neobaroku z secesją, neogotyku z secesją). To on także jest twórcą dawnego bytomskiego Teatru Miejskiego (dziś Opery Śląskiej).
Miał jednak pecha do zaprojektowanych w Bytomiu budynków. Jego projekt kamienicy przy Rynku 5 nie doczekał się wykonania, obiekt przy ul. Gliwickiej 1 został spalony w 1945 r., inny przy ul. Chorzowskiej 2 zaniedbała prywatna właścicielka, która odkupiła go od miasta i doprowadziła do ruiny zakończonej wyburzeniem w 2012 r. Z kolei w Operze Śląskiej w 2000 r. wybuch pożar uszkodził dach, co wymusiło jego przebudowę.
Przy ul. Józefczaka otrzymał Bohm w krótkim czasie dwa zlecenia. Najpierw była to kamienica nr 8 zrealizowana na początku XX w. Interesującym elementem są tutaj kwiaty słonecznika zaprojektowane po pilastrami wielkiego porządku zaczynającymi się od pierwszego piętra. Jest to kamienica na styku neobaroku z secesją. Z kolei budynek z 1903 r. przy ul. Józefczaka 4 jest jednym z najbardziej znanych budynków w mieście, a to za sprawą umieszczonej nad drzwiami płaskorzeźby przedstawiającej głowę młodej kobiet z włosami w postaci stylizowanych gałązek i liści. Analizując formę tej kamienicy można stwierdzić, że Bohm sięgnął tu po styl secesyjny, jednak połączył go twórczo z gotykiem.
Kamienica przy ul. Chorzowskiej 2 ufundowana przez przedsiębiorcę Franza Nowotnego była największym tego typu obiektem w Bytomiu. Poza elementami neorenesansowymi oraz kilkoma płaskorzeźbami przypominającymi gotyckie dekoracje, dominowało tu bogactwo neobaroku. Dziś plac po tym monumentalnym obiekcie pozostaje pusty, właścicielka, które doprowadziła ów obiekt do ruiny, przez lata starała się go bezskutecznie sprzedać.
Kamienicę Bohma przy ul. Krakowskiej 8 z 1898 r. od wielu innych budynków rożni neogotycka dekoracja. Interesującym jest, że kamienicę ufundował Julius Michalik, jednak po dwóch latach sprzedał ją kaletnikowi Emanuelowi Pinczowerowi (nagrobek rodziny Pinczowerów znajduje się na cmentarzu żydowskim w Bytomiu, a wielu przedstawicieli tego rodu zostało po 1933 r. deportowanych z Bytomia), który z kolei po następnych trzech latach zbył ją na rzecz cukiernika Eugena Mullera. W 1914 r. kupują ją Cacilie i Sara Fernach, którym obiekt zostaje potem odebrany i sprzedana na rzecz Zwillicha z Opola.
W 1897 r. zrealizowano projekt Bohma dla budynku narożnego przy Rynku ul. Podgórnej 18. Już rok po budowie Piontek wykonał balkony, jednak nie wiadomo czy te projektu Bohma z jakiegoś powodu nie zostały zrealizowane, czy też Piontek był po prostu wykonawcą.
Bohm zaprojektował też nieistniejący obiekt przy ul. Gliwickiej 1. Być może był też autorem budynku przy Rynku 12, jednak pod projektem znajduje się zarówno jego podpis, jak i Johanna Uthlera.
Z wielu realizacji Bohma należy wskazać Teatr Miejski, który zaczyna powstawać w 1899 r. i po zaledwie dwóch latach zostaje ukończony. Z kolei w 1927 r. przebudowano jego wnętrze. Fundatorem teatru był finansista i działacz na rzecz kultury żydowskiego pochodzenia – Franz Landsberger.
Jest to monumentalny budynek w stylu neoklasycyzmu złożony z dwóch obiektów: operowego i Domu Koncertowego. W 1927 r. bardzo znany berliński architekt (można rzecz światowej klasy) – Hanz Poelzig – przebudował wnętrze dostosowując je do modnego funkcjonalizmu, jednak po pożarze w 2000 r. poza założeniem na dachu formy, która mnie absolutnie nie przekonuje, odtworzono też wnętrze zgodnie z pierwotnym projektem Bohma.
Oprac. dr Helena Jadwisczok-Molencka
źródło fotografii: fotopolska.eu, własne
Komentarze